Ludzie boją się tego czego nie rozumieją. Dokładnie tak jest w kwestii audytów. Samo to słowo budzi strach, jeśli nie przerażenie, większości przedsiębiorców. Na ten strach jest proste rozwiązanie – odrobina wiedzy o tym czym właściwie jest audyt i zamiast wroga będziemy mieli przyjaciela.
Audyt w świetle prawa
Ustawa o finansach publicznych jasno określa przedmiot audytu, jednak przede wszystkim definiuje jego rolę jako działalność obiektywną i niezależną, która jest formą oceny, a nie kontroli, jednak przede wszystkim jest formą doradczą. Dużo bardziej przyjaźnie zdefiniowano audyt wewnętrzny w Międzynarodowych Standardach Profesjonalnej Praktyki Audytu Wewnętrznego, według tej instytucji audyt cechuje się: niezależnością, obiektywizmem i doradztwem, natomiast jego celem jest podniesienie sprawności działalności operacyjnej organizacji oraz przysporzenie jej wartości dodatniej. Z tego samego dokumentu wynika, że rolą audytora jest nic innego jak pomoc organizacji poprzez systematyczne i zorganizowane działanie polegające na ocenie prowadzącej do doskonalenia skuteczności zarządzania procesami organizacji.
Warto również zaznaczyć, że audytor nie posiada władzy sprawczej. Nie ma mocy decyzyjnych, on może jedynie wskazywać błędy i nasuwać możliwe rozwiązania, nie jest jednak kontrolerem, który jasno przedstawia co jest dobre a co złe i wyciąga z tego konsekwencje. Audyt to zwykła ocena działalności, ocena, która jest przydatna w wielu sytuacjach i potrafi ustrzec przez skutkami prawdziwych kontroli instytucji finansowych (kontrola podatkowa czy kontrola skarbowa).
Podział audytów
Audyt jak już wiadomo to definicja pewnych działań. W społeczeństwie przyjęło się, że audyt to audyt finansowy. Jednakże od pewnego czasu wykonuje się audytu wszystkiego, nie są to tylko audyty finansowe czy podatkowe. Coraz częściej oferowane są audyty informatyczne, audyty oprogramowania czy audyty strony internetowej. Tak naprawdę każdy specjalista dokonując analizy zakresu zadań w swojej branży dokonuje audytu. Audyt to zwykłe badanie sprawności, jakości czy prawidłowości działania. Można powiedzieć, że lekarz również dokonuje audytu – bada pacjenta, zleca badania, a następnie radzi co zrobić by było lepiej. Tak właśnie działają audyty, których rodzajów jest nieskończenie wiele.
Jednym z najważniejszych podziałów jest systematyzacja na audyt wewnętrzny i zewnętrzny. Jest to podział ze względu na umiejscowienie oceny w kontrolowanej jednostce. Audyt zewnętrzny to audyt przeprowadzany przez niezależnych audytorów, jednakże ta niezależność ma pewne ograniczenia. Audyt zewnętrzny można przeprowadzić na dwa sposoby, audyt drugiej strony czyli audyt przeprowadzany zewnętrznie przez audytora, który ocenia działania z zewnątrz, na przykład występując w roli klienta. Audyt zewnętrzny trzeciej strony to natomiast audyt certyfikujący – tutaj znaczenie mają konkretne punkty, które musi spełnić przedsiębiorstwo aby uzyskać certyfikat jakości. Prawdziwym wyzwaniem są audyty wewnętrzne. Ich nazwa wzięła się stąd, że są przeprowadzane wewnątrz jednostki organizacyjnej, z dostępem do wszelkich potrzebnych dokumentów, które należy dokładnie przeanalizować i przeprowadzić ocenę zarządzania przedsiębiorstwem. Audyt wewnętrzny ma właściwie trzy rodzaje: audyt finansowy, audyt operacyjny oraz audyt informatyczny. Jednak najważniejszym z punktu widzenia przedsiębiorstwa jest właśnie audyt wewnętrzny finansowy, który konkretna firma może dostosować do swoich potrzeb na wiele sposobów. Poczynając od audytu finansowego i podatkowego przez cały proces doradztwa finansowego czy inwestycyjnego, a na ocenie ryzyka kończąc. Wszelkie firmy specjalizujące się w dokonywaniu audytów wewnętrznych są nastawione na cały wachlarz usług świadczonych przez wykwalifikowanych specjalistów. Ernst & Young w swojej ofercie posiada pięć głównych gałęzi usług, w których wyszczególniono kilkadziesiąt form usług doradczych i audytorskich.
Jedno jest pewne – audyt stanowi pomoc dla przedsiębiorstwa. Mogą z niego wyniknąć same korzyści. Jednak świadomość przeciętnego przedsiębiorcy jest znikoma i wynika z niej niepotrzebny strach przed audytem i audytorami, a zamiast wroga lepiej mieć przyjaciela.
